Тутқаноқнинг тарқалиши.
Дунё бўйича 40 млн атрофида инсонлар бу хасталик билан касалланган.
Тутқаноқ қандай пайдо бўлади?
Тутқаноқ – бош миянинг бирор қисми нерв хужайралари (нейронлар) бир вақтда синхрон қўзғалиши оқибатида пайдо бўлади. Бош миянинг бу қисмини – эпилептоген ўчоқ яъни тутқаноққа сабаб бўлувчи ўчоқ деб аталади. Бундай ўчоқ пайдо бўлишига қуйидагилар сабаб бўлиши мумкин:
- Бош мия травмаси (шикастланиши)
- Инсульт – бош мияга қон қуйилиши ёки қонсизланиши
- Менингит – мия пардаларини яллиғланиши
- Тарқалган склероз
- Алкоголизм – хар 10 та ичувчининг 1 тасида турли тутқаноқлар аниқланган
- Наркомания
- Ирсиятдан ўтиши мумкин. Бунда инсон 18 ёшга тўлгунича тутқаноқ тутиши бошланади.
Тутқаноқнинг белгилари қандай бўлади?
- Тутқаноқ тутишидан олдин инсонда аура деган холат бўлади. Бу холат жуда турли-туман бўлади. Тана хароратини кўтарилиши, бош айланиши, безовталик, дежавю ва жамевю деган холатлар шулар жумласидандир.
- Асосий белгиси – доимий қайталаниб турувчи тутқаноқ тутиши.
- Тутқаноқ енгил холатда ўтишида инсон ўзи билмай қолиши хам мумкин. Бу қош учиши, юз мушаклари учиши каби ўтиши мумкин. Ташқаридан қаралганда инсон бир оз ўйланиб қолганга ўхшайди.
- Оддий тутқаноқ узоғи 5 минутда ўтиб кетади. Ундан узоқ давом этмайди. Тутқаноқдан сўнг инсон ўзига келади ва кўпинча кучли чарчаган холатда бўлади. Тутқаноқдан сўнг инсон ухлаб қолиши хам мумкин.
- Тутқаноқ статуси – бу жуда оғир холат бўлиб, тезлик билан тиббий ёрдам кўрсатишни талаб қилади. Бу вақтда инсон нафас олишдан тўхтаб қолади ва статус хаётига хавф солиши мумкин.
Тутқаноқ тутганда қандай ёрдам бериш керак?
- Аввало хотиржамликни сақлаш ва вахима қилмаслик. Ақл билан иш тез ёрдам бериш керак.
- Инсонни танасидаги қалтирашларни эзиб тўхтатишга харакат қилманг!
- Оғзига нарса тиқиб тилини ушлашга ва оғзини очишга харакат қилманг!
- Инсонни йиқилган жойи хаётига хавф солмаса, бошқа жойга кўчиришга харакат қилманг. Агар хаётига хавф солса, унда эхтиёт бўлиб кўчириш керак.
- Боши шикастланмаслиги учун бош остига хар қандай юмшоқ нарса ёки қўл қўйиб химоялаш керак.
- Тутқаноқ даврида қайд қилиб юборса, оғзидаги кўпик ёки оғзидаги қолган овқат нафас йўлига кетиб қолмаслиги учун инсонни эхтиёт қилиб ёнбош ётқизиш керак!!!
- Одатда 5 минутга бормай тутқаноқ тўхтайди ва инсон хушига келади.
- Агар 5 минутдан ошса хам тутқаноқ тўхтамаса унда тезлик билан ТЕЗ ЁРДАМ чақириш керак !!!
Имкони бўлса тутқаноғи бор инсон қўлига «тутқаноқ браслети”ни тақиб қўйиш керак. Бу инсонларни ёрдам беришига осонлик туғдиради.
